ბლოგ–პოსტის მიზანი
ამ ბლოგ–პოსტით არც მორწმუნეებისთვის ხოტბის შესხმას ვაპირებ და არც ათეისტების ან ნაკლებადმორწმუნეების (სასულიერო პირები უფრო “მცირედმორწმუნენს” იტყოდნენ) დაკნინება–განქიქებას. ჩემი აზრით, არა იმდენად რომელიმე სარწმუნოებისადმი ერთგულება–ორგულობა, მაგრამ, ზოგადად, რწმენა ისეთი საკითხია, რომელიც ძალიან ინდივიდუალურია. თუ ქრისტიანობის მაგალითზე ვიტყვი, ჯვრის ტარება, ეკლესიაში სიარული, თუნდაც დღეში ექვსჯერ ლოცვების წაკითხვა ან ზეპირად წარმოთქმა, სულაც არ არის მორწმუნეობის ხარისხის მაჩვენებელი. რწმენა უფრო სხვა რამე მგონია – დაახლოებით ისეთი, ნოდარ დუმბაძის “helados”- ში რომ უთხრა იანგულიმ ჯემალს – ეს ამოსვირინგებული სიტყვაა მხოლოდ, სამშობლო უფრო ღრმად არისო… მე ისევ ჩემს საყვარელ მწერალს დავესესხები და, სამშობლოს სიყვარულისა არ იყოს, რწმენაც ღრმად უნდა ატარო გულში, ყვირილი არ უხდება, ოღონდ მაინც არის შემთხვევები, როცა გულში ვერ დაატევ…
ჩემი პოსტის მიზანი იმის განხილვის მცდელობაა, შეუძლიათ თუ არა მშვიდად, ერთმანეთის შეურაცხყოფის გარეშე თანაარსებობა მორწმუნეს და ათეისტს. შესაძლოა, საკმაოდ ვრცელი პოსტი გამოვიდეს, მაგრამ ვეცდები, დროდადრო, განტვირთვისთვის, საკუთარ გამოცდილებასთან ერთად ავტორიტეტული ადამიანების, ნაცნობი თუ უცნობი ბლოგერების, მეგობრების ციტატები და აზრები გამოვიყენო. ნუ დამძრახავთ, თუ პოსტის სიდიდის მიუხედავად, საკითხს ვერ ამოვწურავ – ეს ისეთი თემაა, მსჯელობა დაუსრულებლად შეიძლება.
კარგი და ცუდი: ათეისტი და მორწმუნე
შესაძლოა, ბევრი იცნობთ კიდეც, არის ასეთი ქართველო ბლოგერი – დოდკა, რომელთანაც ერთ ფრიად საინტერესო პოსტს წავაწყდი და გადავწყვიტე, სწორედ მისი ციტატით დავიწყო. მანამდე კი ვიტყვი, რომ ჩემს პატივისცემას იმსახურებენ ადამიანები, რომლებიც თავიანთ ათეისტობას არ მალავენ და ამას საჯაროდაც აცხადებენ. სწორედ მათ რიგებშია ჩემთვის დოდკა, რომელმაც ერთ–ერთ თავის პოსტში კარგი და ცუდი ათეისტისა და ასეთივე მორწმუნის აღწერა მოინდომა და დაწერა ის, რასაც ვეთანხმები და ქვემოთ მომყავს. როგორც ასეთ შემთხვევებში წერენ ხოლმე – სტილი დაცულია:
“კარგი ათეისტი: არასდროს უწოდებს ამა თუ იმ რელიგიის მიმდევარს
“ბნელს”. საერთოდ, შეურაცხყოფას არასდროს აყენებს მორწმუნეებს. თუ ებმება დისკუსიაში, ყურადღებით არჩევს ოპონენტებს.
ცუდი ათეისტი: უყვარს მორწმუნეების გამოწვევა, დისკუსიებში ძალით ჩართვა, მაგალითად, church.ge-ზე შესვლა და რაიმე პროვოკაციული თემის გახსნა.
კარგი ათეისტი: იცნობს რელიგიების ისტორიებს. წაკითხული აქვს ბიბლია, ყურანი და საერთოდ, სულ მინიმუმ – გათვითცნობიერებულია იმ რელიგიის არსში, რაც მის ქვეყანაში დომინირებს (საქართველოში – მართლმადიდებლობაში).
ცუდი ათეისტი: ბიბლიის შესახებ ყურმოკვრით აქვს გაგებული, არ თვლის საჭიროდ გაერკვეს ყველაფერში და შთაბეჭდილება რჩება, რომ მისი “ათეიზმი” უბრალოდ პროტესტია საზოგადოების მიმართ, თუმცა კერძოდ რას აპროტესტებს, გაგებაში არ არის.
კარგი ათეისტი: არ მოიპარავს, არ მოკლავს ადამიანს და ა.შ. – საკუთარი შეგნების და ადამიანობის გამო, და არა იმიტომ, რომ სადღაც რაღაც წერია, რომელიც ამას კრძალავს.
ცუდი ათეისტი: “ათი მცნება **ეობაა, იმიტომ რომ ტყ***რი კარგია!”
კარგი ათეისტი: პატივს სცემს საეკლესიო ატრიბუტიკას, იმას, რომ ესა თუ ის ადგილი სხვა რელიგიის მიმდევრისთვის წმინდად აღიქმება და ა.შ.
აქ ერთი ისტორია მახსენდება, დემირელის კოლეჯში ვსწავლობდი და თურქი მასწავლებლები გვყავდა. ძალიან მორწმუნე მუსლიმანები იყვნენ, სალოცავი ოთახიც ჰქონდათ, სადაც გადიოდნენ ლოცვისას, რამადანსაც იცავდნენ და ა.შ. ექსკურსიებზე კი ჩვენთან ერთად რომ მოდიოდნენ, აუცილებლად ათვალიერებდნენ ეკლესიას და ანთებდნენ სანთელსაც. რა თქმა უნდა, ყოველგვარი იდეური დატვირთვის გარეშე, უბრალოდ გვაჩვენებდნენ, რომ პატივს სცემენ ამ ქვეყნის სარწმუნოებას.
ცუდი ათეისტი: აგდებით ეკიდება ყველა მსგავს რამეს. უწყინარ ფრაზაზე მორწმუნე ადამიანისგან, მაგ., : “ღმერთი იყოს შენი მფარველი”, პასუხობს ცინიზმით ან უხეშობით, მაგ., “არ მჭირდება წვერიანი კაცის მფარველობა”.
ბოლოს, აზრი არ აქვს რომელი მითოლოგიის სჯერა ან არ სჯერა ადამიანს, უნდა თუ არა, რომ მისი ცოლი ქალიშვილი იყოს, ვეგერატიანელია თუ მონადირე, შარდენის ჰელოვინზე იყო თუ იმ ჰელოვინს სახლში აგინებდა, მთავარია მივიდეს ერთადერთ რამემდე – სხვის აზრს აქვს არსებობის უფლება.”
დოდკას მოსაზრებებს მხოლოდ ერთს დავამატებ, ორივე მხრიდან: კარგი მორწმუნე არასდროს იწერს პირჯვარს სხვების ჯიბრზე, ხოლო კარგი ათეისტი არასდროს გადააფურთხებს გამომწვევად, როცა მორწმუნის მიერ პირჯვრისწერის რიტუალის შესრულებას მოჰკრავს თვალს…
როგორ ხდებიან ათეისტები
ახლა მინდა ორიოდ სიტყვით შევეხო იმას, თუ როგორ ხდება ადამიანი ათეისტი და როდის ითვლება, რომ მორწმუნეა. ათეისტით დავიწყებ და სანამ ციტატას მოვიყვან, კიდევ ერთხელ გთხოვთ, ნუ შეაფასებთ ამ ბლოგ–პოსტს თეოლოგის პოზიციიდან – ქვემოთ მხოლოდ ერთი შემთხვევაა განხილული, როცა ბავშვი, რომელიც გამოირჩეოდა რწმენით, ათეისტობამდე მივიდა. ამ შემთხვევის განზოგადება, რა თქმა უნდა, შეიძლება, მაგრამ ზოგადად, ყველა თვითონ, სხვადასხვა გარემოების ხელშეწყობით პასუხობს მარადიულ კითხვას: არსებობს თუ არ არსებობს? ასე რომ, ათეიზმის ან მორწმუნეობის ფენომენის ამოსახსნელად, რასაკვირველია, ანტონ სუროჟელის ეს მაგალითი არ გამოდგება.
“… ადამიანი ურწმუნო იმიტომ ხდება, რომ ეს მისი ერთადერთი თავდაცვაა
სინდისის წინაშე. მე მახსენდება პარიზში ერთი ჭკვიანი და განათლებული მღვდლის ნაამბობი. ოდესღაც ის “უღმერთო” იყო, ანუ, ღმერთი არ სწამდა და თავის თავს ძალიან კულტურულ, და განათლებულ ადამიანად თვლიდა საიმისოდ, რომ თუნდაც ეფიქრა იმაზე, რატომ მორწმუნე არ ვარო.
ის ერთ მღვდელს ესაუბრა. სოფლის მღვდელმა, რომელიც რუსეთიდან ემიგრაციაში მოხვდა და არავითარი განსაკუთრებული განათლება არ გააჩნდა, დიდხანს უსმინა და მას ორი რამ უთხრა: “ჯერ ერთი, საშა, არც ისე მნიშვნელოვანია, რომ შენ ღმერთი არ გწამს – მისთვის ეს არაფერი, შესანიშნავი ის არის, რომ მას შენი სწამს… და მეორეც, – შენ კი, საშა, წადი სახლში და დაფიქრდი, რა მომენტში და რატომ დაკარგე რწმენა, რა მომენტში დაგჭირდა, რომ ღმერთი არ ყოფილიყო…”
საშა შინ დაბრუნდა და დაიწყო ფიქრი. საკითხის ასე დაყენებამ საგონებელში ჩააგდო: იგი მოელოდა მისიონერის დარიგებას ან მითითებას, ეკითხა ტრაქტატები; ამის მაგივრად – წადი და დაფიქრდი, გაარკვიეო… და ის, როგორც შემდეგ თვითონ მიამბობდა, მიზეზებს თავდაპირველად თავის განათლებაში, პარიზში, ღვთისმეტყველების ინსტიტუტში ეძებდა, შემდეგ რევოლუციამდელ რუსეთის უნივერსიტეტში, მერე კიდევ სადღაც და ვერაფრით მიაგნო. ასე მივიდა იმ ასაკამდე, როცა 6 წლის იყო.
რუსეთის ერთ-ერთ ქალაქში ცხოვრობდა. საუცხოო ბიჭუნა იყო, ყოველკვირა ეკლესიაში დადიოდა და ძალიან ღვთისმოსავ ბავშვად ითვლებოდა. მიდიოდა, პირჯვარს იწერდა, შუა ეკლესიაში წინ დგებოდა და ლოცულობდა. ყოველ კვირას მას ერთ კაპიკს აძლევდნენ, რომელიც ბრმა მათხოვრისთვის ქუდში უნდა ჩაედო. ის დებდა და ეკლესიაში მიდიოდა იმ გრძნობით, რომ კეთილი საქმე ჩაიდინა, სიყვარული და ყურადღება გამოხატა და ახლა შეუძლია ღმერთთან სუფთა სინდისით მივიდეს…
ერთხელ, შობის წინ, როცა დედასთან ერთად ქალაქში სეირნობდა, ნახა, რომ
მაღაზიაში შესანიშნავი ხის რაში იყიდებოდა ექვს კაპიკად. დედას სთხოვა, მიყიდეო, მაგრამ მან უარი უთხრა. ძალიან დაწყდა გული. შემდეგ კვირას, როცა ეკლესიაში მიდიოდა და მათხოვარს მიუახლოვდა, მან გაიფიქრა, რომ თუ ექვსჯერ არ მისცემდა მათხოვარს ამ კაპიკს, ცხენის ყიდვას შეძლებდა – და კაპიკი არ მისცა. ის ასე ოთხჯერ მოიქცა, მეხუთედ კი იფიქრა: თუ მისგან ერთ კაპიკს აიღებდა, ცხენის ყიდვას ერთი კვირით ადრე შეძლებდა… და ბრმას კაპიკი მოპარა.
ამის შემდეგ ის ტაძარში შევიდა და მიხვდა, რომ წინ დგომა აღარ შეუძლია: ვაითუ, ღმერთმა შემამჩნიოსო და სადღაც, კუთხეში დადგა. შინ დაბრუნებულმა ძიძამ ეს უამბო მშობლებს, რომლებიც აღტაცებაში მოვიდნენ: აქამდე ის პატარა იყო და ღმერთის წინ დგებოდა, ახლა კი თავის თავს ჩაუღრმავდა,მისი ცხოვრება ღმერთში დაფარული ხდება და მოფარებულ ადგილს ეძებს, რათა ღვთის წინაშე განჭვრეტით დადგეს… ოპტიმისტი დედა ჰყავდა, საშა კი გრძნობდა, რომ საქმე ძალიან ცუდადაა და რომ ღმერთს უნდა დაემალოს.
და უცბად, უნივერსიტეტიდან მისი უფროსი ძმა დაბრუნდა, რომელმაც იქ უღმერთოდ ზერელე ცოდნა შეიძინა და დაუწყო მტკიცება, – ღმერთი არ არისო. და საშამ მითხრა: “მე ამას ჩავეჭიდე. თუ ღმერთი არ არის, რა მნიშვნელობა აქვს იმას, რომ მე ეს კაპიკი მოვიპარე და ხუთი – არ ჩავდე…” – და აქედან დაიწყო მასში “უღმერთობა”: მოძღვრება იმის შესახებ, რომ ღმერთი არ არის, მან აღიქვა, როგორც ერთადერთი ხსნა სინდისის ქენჯნის წინააღმდეგ.”– ანტონ სუროჟელი.
ზერელე ლოცვა
საყოველთაოდ ცნობილი ჭეშმარიტებაა, რომ ლოცვა არის პირადი ურთიერთობა, პირადი საუბარი ღმერთთან. შესაბამისად, ეს საუბარი, ეს ურთიერთობა რომ შედგეს, ერთი მთავარი წინაპირობა არსებობს: უნდა გწამდეს, რომ არსებობს. ამ რწმენის გარეშე აზრი არა აქვს ლოცვას და არც შენი ურთიერთობა შედგება ღმერთთან.
ყველა რელიგიის ლოცვას სხვადასხვანაირად მიჰყავხარ ღმერთთან. ზოგჯერ ლოცვა ჩუმი წვა და უხმო ძახილია, ზოგჯერ ღრიალი, ყვირილი და სხეულის დასერვაც ლოცვაა. ერთ წმინდა მამასთან წავიკითხე – მშიერი მგლების ყმუილი ღამით ლოცვა–ვედრებაა ღმერთის მიმართ, რათა მან საკვები მისცესო და ძალიან მენიშნა.
ამით მხოლოდ იმის თქმა მინდა, რომ თუ ლოცვა გულიდან არ მოდის, თუ მთელი სულით არ ხარ მონდომებული, ილოცო, ესაუბრო ღმერთს, მაშინ ლოცვანის და ფსალმუნის ხელში აღებას, ხატებთან დგომას და ჩურჩულს ან ხმამაღლა, გამოთქმით კითხვას არავითარი აზრი არა აქვს. ჩემი აზრით, ასეთ ლოცვას და მერე სხვების მიმართ მედიდურობას მხოლოდ იმის გამო, რომ შენ ილოცე კი არა, ლოცვები წაიკითხე, როგორც ტექსტი, რომლისგანაც არაფერი დაგრჩა, რომელმაც ვერაფერი გასწავლა, – ათეისტობა სჯობს.
ისევ ციტატა, ისევ ანტონ სუროჟელიდან, რომელიც მე მსოფლიოში ყველაზე ჰუმანისტ მართლმადიდებელ მოძღვრად მიმაჩნია:
“…ლოცვა უნდა იყოს ჩვენი სულის ბუნებრივი სურვილი, მაგრამ გამოცდილება გვიჩვენებს, რომ ლოცვის სურვილი დროდადრო მოდის. რასაკვირველია, ღმერთს არანაირ სიხარულს არ ანიჭებს, როცა ჩვენ მექანიკურად ვლოცულობთ, მის წინაშე შიშის ან იმის იმედით, რომ ჩვენი მონდომების საპასუხოდ ის ასე თუ ისე, “დაგვასაჩუქრებს”. სიყვარული არ შეიძლება იყოს მონის ან ანგარებიანი ადამიანის დამოკიდებულება.
ჩვენ უნდა გვასაზრდოებდეს რაღაც სურვილი: წყურვილი, სევდა, ტკივილი,
სიხარული. არა მხოლოდ უბრალოდ, გონებრივი გადაწყვეტა, არა მხოლოდ ნებისყოფის დაძაბვა, რადგან ნებისყოფის დაძაბვით შესაძლებელია რაიმეს მექანიკურად გაკეთება, მაგრამ მონდომებას მუდამ არ შეუძლია ჩვენი გონება გააღვიძოს.
როცა ჩვენ რთულ მდგომარეობაში ვართ – ავადმყოფობაში, ან შეუცნობელ სევდაში, ჩვენ ვეძებთ მხარდაჭერას, ხანდახან ნუგეშსაც, მაგრამ ეს არ ეხება ღმერთს, რადგან ჩვენ არ განვიცდით იმას, თუ რა შორსა ვართ მისგან. ჩვენ არ ვგრძნობთ თავს დაობლებულად, როგორც ბრბოში დაკარგული ბავშვი, ჩვენ არ ვტირით ყოველწუთს, რომ ღმერთი ყოველწუთს ჩვენთან არ არის, როგორც ვდარდობთ, როცა დაშორებული ვართ ადამიანებს, რომლებიც მხურვალედ გვიყვარს. ჩვენ გვენატრება მათი დანახვა, მათი ხმის გაგონება, მათ თვალებში ჩახედვა, რათა ვუამბოთ, როგორ ცუდად ვართ, გავუზიაროთ ჩვენი აზრები და გრძნობები… მაგრამ ასე ვართ კი ღმერთთან, ქრისტესთან მიმართებაში?
ვგრძნობთ კი რომ ჩვენ დავკარგეთ მასთან კონტაქტი, რომ, თუმცა ის უხილავად აქ არის, მის ყოფნას ჩვენ ვერ შევიგრძნობთ? გვწყურია კი, სასწრაფოდ აღვადგინოთ მასთან ურთიერთობა, მასთან მისასვლელი გზები მოვძებნოთ? ან ვიპოვოთ ის ხელახლა, როცა ჩვენ ის დავკარგეთ? ასე რომ იყოს, ჩვენ შევძლებდით მიგვემართა სულიწმიდისთვის და გვეთქვა: მოდი! მე ისე დავობლდი ცოცხალ ღმერთთან ურთიერთობის გარეშე… მაგრამ ჩვენ არ ვუხმობთ მას…
და აი კითხვა, რომელიც საკუთარ თავს უნდა დავუსვათ: მენატრება კი ღმერთი? თუ ისიც მყოფნის, რომ ის არსებობს და შემიძლია მივმართო, როცა დამჭირდება, რომ შემისრულოს მოთხოვნები, გამოვიყენო ის მაშინ, როცა არ მყოფნის საკუთარი ძალა და გამოცდილება? თუ ჩვენ ღმერთი არ გვენატრება, ძირითადი წადილი დავკარგეთ იმისთვის, რომ ვიყვიროთ და ვიყვიროთ, და ვიყვიროთ მისკენ: მოდი, უფალო იესო, და მოდი მალე!
ამ შემთხვევაშია ლოცვა გულწრფელი, როცა მას ღმერთის მონატრება, ცოცხალ ღმერთთან ურთიერთობის სურვილი ახლავს. სხვაგვარად რა აზრი აქვს? აიღო ლოცვანი და იკითხო მექანიკურად ღვთის სადიდებელი სიტყვები, რომლებიც შენ სულაც არ გეკუთვნის… წარმოიდგინე, რამდენჯერ აქვს ისინი მოსმენილი ღმერთს, თანაც შენზე მჭევრმეტყველი ადამიანებისგან, მათი ავტორებისგან და კიდევ იმათგან, ვინც წაიკითხა, ამ ლოცვით აევსო გული, გაიზიარა და მერე ღმერთს მიმართა… რატომ უნდა მოგისმინოს შენ, რომელიც მექანიკურად იმეორებ სიტყვებს და გონება კი სხვაგან გაგირბის?..
არ ვუთხრათ უფალს არაგულწრფელი სიტყვები; არამარტო ისეთი, რომლებიც არ გამოხატავენ ჩვენ გრძნობებს ან განცდებს, არამედ ისეთებიც, რომელთა სიმართლეში ეჭვი გვეპარება ან რომლის გაგებაც არ შეგვიძლია. ზოგი სასულიერო მწერალი გვირჩევს წარმოვთქვათ ასეთი ლოცვის სიტყვები, შემდეგ გავჩერდეთ და უფალს ვუთხრათ:
უფალო, მე წარმოვთქვი სიტყვები, რომლებიც მე აღმემატებიან; ისინი, რასაკვირველია, გულწრფელია, რადგან ჩემზე დიდი ადამიანების გამოცდილებას გამოხატავენ, მაგრამ მე არ შემიძლია ჩემი თავის მათთან გაიგივება, მაპატიე და დამეხმარე, გავუგო მათ…
და თუ ვიცით, რომელ წმინდანს ეკუთვნის ეს სიტყვები, ჩვენ შეგვიძლია მასაც
მივმართოთ და ვუთხრათ: მე ვლაპარაკობდი შენი სიტყვებით, ისინი შენს გამოცდილებას გამოხატავდნენ, რომელიც ბევრად აღემატება ჩემსას. ილოცე ჩემთვის! თუ შეგიძლია, განანათლე ჩემი გაგება, მიიღე ჩემი ლოცვა და მიიტანე ის ღმერთთან…
თუ ჩვენ ასე ვილოცებთ და იმაზე არ ვიღელვებთ, წავიკითხეთ თუ არა ყველა დაწესებული ლოცვა, აღმოჩნდება, რომ ჩვენ სულ რამდენიმე სტრიქონი წაგვიკითხავს, მაგრამ როდესმე, ერთხელ, ჩვენ აღმოვაჩენთ, რომ ჭეშმარიტად ჩავეფალით ლოცვიდან ლოცვაში, ისინი ჩვენი სიმართლე გახდა…
ჩვენ ბოლომდე ვერ შევერწყმებით ვერც ერთ წმინდანს: ჩვენ მეტისმეტად მცირენი ვართ, ისინი – მეტისმეტად დიდნი. ჩვენ ვერ დავიტევთ ერთი წმინდანის ლოცვებს მეორის სემდეგ, როცა ყოველი მათგანი ჩვენზე დიდია; მაგრამ ჩვენ შეგვიძლია ვუსმინოთ, შეგვიძლია გავიგონოთ, როგორ ესაუბრებიან ისინი უფალს, როგორ ეხმიანებიან სულ სხვადასხვა სულები ცოცხალ ღმერთს,უსასრულოდ სხვადასხვაგვარს – და შეგვიძლია, ვისწავლოთ, როგორ შევუერთდეთ ერთტა სიტყვებს, ვისწავლოთ მეორეთაგან, – გაოცება გამოვთქვათ სხვების წინაშე და სულ მუდამ ვიზარდოთ სიგანეში, სიღრმეში, სანამ ისე არ გავიზრდებით, რონ ჩვენც მივაღწიოთ ახალ ზომას…
ასე შეგიძლია ილოცო უღიმღამო დღეებში, დათრგუნულობის დღეებში, ისეთ დღეებში, როცა საკუთარ სიტყვებს ვერ გამოძებნი, საკუთარ გრძნობას ვერ გააჩენ, როდესაც ნება მკვდარია, სხეულს კი არ გააჩნია ძალისხმევის უნარი.
მაშინ შეგვიძლია ავიღოთ უფლის სიტყვა და მოვისმინოთ იგი; წმინდანთა სიტყვა – და მოვისმინოთ იგი და მივცეთ ამ სიტყვას შესაძლებლობა, შეეხოს ჩვენს სულს. ამასთან, უნდა ვილოცოთ – მწუხარებით, მშრალად, სიტყვაძუნჭად – იმ წმინდანის წინაშე, რომლის ლოცვასაც ვკითხულობთ: მამაო, ეს სიტყვები სიცოცხლემ წარმოშვა შენში, და მე, როგორც მკვდარი, ვუსმენ მათ… ილოცე ჩემზე და დამეხმარე, გავიგო… და უფლის სიტყვა წმინდა წიგნში, ჩვენ შეგვიძლია ისე ვიკითხოთ, როგორც სიცოცხლის სიტყვა, რომელიც მკვდარ ნიადაგზე ეცემა: უფალო, გამიცოცხლე გული, მე მკვდარი ვარ, მაგრამ საკმარისია შენი ერთი სიტყვა – და შევძლებ, გავცოცხლდე!
სად ვისწავლოთ, სად შევიგრძნოთ ეს ცოცხალი, სულისშემძვრელი ლოცვა რომელიც ადამიანის მთელ არსებას მოიცავს ხოლმე? ჩვენ ტყუილად გვგონია, რომ არაფერი ვიცით ასეთი ლოცვის შესახებ, ოღონდ ჩვენ მას არ ვუწოდებთ ლოცვას და ვერ ვამჩნევთ ამ ლოცვას. დაფიქრდით კაცზე, უდაბნოში რომ კვდება მშიერ-მწყურვალი,თაკარა მზით დამწვარი; მას უკვე აზროვნების თავიც არა აქვს, გონება ჩაუქრა,გული ოდნავ-ღა ფართხალებს,მაგრამ მასში ყველაფერი გაჰკივის სიცოცხლეზე: ეს ლოცვაა.” – ანტონ სუროჟელი.
ზერელე რწმენა ღმერთისადმი
ალბათ, რამდენჯერ გვსმენია და წაგვიკითხავს დაახლოებით ასეთი პოზიცია: “მაპატიე, ღმერთო, თუ მართლა ხარ სადმე!”. ალბათ, ის ანეკდოტიც ყველამ ვიცით, როგორ მიმართა გურულმა ღმერთს: “რო ხარ, ქე ვიცი, რა მინდა, ქე იცი და აპა, შენ იცი!” – იქნებ გგონიათ, რომ ასეთი, მომხმარებლური დამოკიდებულება ღმერთისადმი მხოლოდ ანეკდოტებშია და ეს ანეკდოტები ჩვენი რეალური ცხოვრებიდან არ საზრდოობს? ასე ნამდვილად არ არის:
“… სახარებაში არის ბევრი ადგილი, რომლებიც, პირდაპირ ვიტყვი, დიდად არ გვაღელვებს.ზოგადად ვეთანხმებით: ნუ, თუ ღმერთი ასე ფიქრობს, რატომაც არა?.. ეს ჩვენ არ გვეხება, მაგალითად, რაღაც იგავები, რომლებიც პირდაპირ არ ეხება ჩვენს ცხოვრებას. ჩვენ რომ პატიოსნები ვიყოთ, ვიტყოდით: არა, ღმერთო, ეს – არა, გმადლობ!..
მახსოვს, ერთხელ ვლაპარაკობდი ნეტარების მცნებებზე. მე მყავს ერთი ღვთისმოსავი მრევლი, რომელიც მისმენდა, მისმენდა და თქვა: “იცით, მამა ანტონ, თუ თქვენ ამას ნეტარებას უწოდებთ, შეგიძლიათ თქვენთვის დაიტოვოთ, ეს ნეტარება მე არ მჭირდება… სინამდვილეში: სიღატაკე, გოდება, შიმშილი, წყურვილი, და კიდევ, იყო დევნილი, და კიდევ – ეს და ის და ამას ნეტარებას უწოდებთ? – დიდი მადლობა!”
მან პირდაპირ, მოჭრილად მაინც თქვა. უმეტეს შემთხვევაში ჩვენ ზრდილობიანად ვამბობთ: ოო, დიახ! – და მაშინვე მივბრუნდებით.ჩვენ ყველას შეგვიძლია ათობით ადგილის ციტირება, რომლებმაც – ოოო, დიახ! – ჩვენ ოდესღაც აგვაღელვეს, შემდეგ კი დავწყნარდით – შემდეგ ადგილამდე.
და ჩვენ ვეძებთ და გვინდა, რომ ღმერთმა ხვალ კიდევ რამე გვაჩვენოს; გუშინდელი უკვე წავიკითხე, განვიცადე, ახლა კი დღეს – ახალს ველი. ღმერთი ამბობს: ო, არა! რა უქენი გუშინდელს? გუშინ მე გითხარი: გააკეთე ესა და ეს. მაგალითად – შეურიგდი. შენ არ შეურიგდი; მაშ, დღეს რატომღა გითხრა: “წადი უდაბნოში”, როცა შენ მაინც არ წახვალ… აი, ასე ხუნდება და მოსაწყენი ხდება წმინდა წიგნი, რადგან ის კეთებით ცოცხლდება…”
ღმერთთან მომხმარებლური დამოკიდებულება კიდევ ბევრ რამეში ვლინდება. თავად განსაჯეთ, მორწმუნედ წოდებული თითოეული ჩვენგანში რამდენჯერ შეგვინიშნავს ასეთი დამოკიდებულება და მერე მიპასუხეთ – ასეთ რწმენას რატომ და რით არ სჯობს ათეისტობა? “მან პირდაპირ, მოჭრილად მაინც თქვა” – არ მინდა ასეთი ნეტარებაო, ჩვენ კი? მზად ვართ გავკიცხოთ პეტრე, რომელმაც მამლის ყივილამდე სამჯერ უარყო ქრისტე, გვძულს იუდა, რომელმაც ოცდაათ ვერცხლად გაყიდა იესო, მაგრამ ჩვენ რას ვაკეთებთ? აი, რას:
“…ჩვენ ადვილად შევდივართ ტაძარში, ჩვენ ადვილად ვდგებით ლოცვისთვის, ჩვენ ვითხოვთ ღმერთისგან: იმიტომ, რომ მის წინაშე დავდექით, ის უნდა დადგეს ჩვენს წინაშე და გამოგვეხმაუროს! ჩვენ ვჩივით, ჩვენ ლოცვისთვის დავდექით და ჩვენ არ შეგვეხო არც მადლი და არც განათლება – სად იყო ღმერთი? როგორ გაბედა, მე მას ვუხმობდი, ის კი არ გამომხმაურებია? ან: განა ის არ დაგვპირდა შეესრულებინა მოეწმუნეთა ლოცვები? – მე მას დავუჯერე, მან კი არ შეასრულა, ეს რა ღმერთია?… განა ჩვენ ასე არ ვლაპარაკობთ? შეიძლება სულ ასე თავხედურად – არა, მაგრამ განა ასეთი არ არის ჩვენი გრძნობები?
და ჩვენ ფარისეველზე უარესი ვართ, იმიტომ რომ ფარისეველი დაუნდობელი იყო საკუთარი თავის მიმართ; ის იმ სიმართლეს ქმნიდა, რომელიც მან იცოდა და რომელსაც ის ხედავდა. მეზვერე კი არ თვლიდა თავს ღირსად, შესულიყო უფლის სახლში და ელოცა, ამიტომ იდგა გარეთ. ჩვენ? – ჩვენ სიმართლეს არ ვქმნით, ჩვენ შევდივართ ტაძარში: უყურადღებოდ ვიწერთ პირჯვარს, აქეთ-იქით ვიხედებით, ვერც კი ვგრძნობთ, რომ ღმერთის სახლში ვართ, რომ ეს ის ადგილია, სადაც ანგელოზები მოწიწებით წარდგებიან ღმერთის წინაშე, სადაც ისინი ჭვრეტითი დუმილით არიან შეპყრობილნი, სადაც თრთოლვითა და ძრწოლით ჭვრეტენ ღმერთის თანადასწრებას.
ჩვენ ყველაფრის უფლება გვაქვს, რასაც ეკლესია გვთავაზობს, ჩვენ უფლება გვაქვს შეგვენდოს ცოდვები, რომელთაც არ ვასწორებთ, ჩვენ უფლება გვაქვს ვეზიაროთ, მხოლოდ იმიტომ, რომ გამოვთქვით სინანული, სრულყოფილნი არ ვართო… რა სირცხვილია – ფარისეველი ჩვენ მსჯავრს დაგვდებს!
შემდეგ: მრავლისმეტყველი იგავი უძღები შვილის შესახებ, მამის უარყოფის შესახებ. მან მამას უთხრა: ბერიკაცო, შენ ძალიან გაგიტკბა ცხოვრება! მე არ შემიძლია იმ დროს ველოდო, როცა მოკვდები, რომ ვისარგებლო იმ ქონებით, რომელიც შენი შრომით დააგროვე და რომელსაც მემკვიდრეობით მე მივიღებ! შევთანხმდეთ: შენ ჩემთვის აღარ არსებობ, მოკვდი – და მომეცი შენი შრომის ნაყოფი… ადგა და, აიღო, მერე კი წავიდა, ყველაფერი გაფლანგა ისეთივე ადამიანებთან, როგორიც თვითონ იყო, და როცა აღარაფერი დარჩა, მათ უთხრეს: შენ აღარ არსებობ! შენ მოკვდი, შენ აღარ ხარ…- და მიატოვეს. დარჩა მარტოდმარტო მშიერ-მწყურვალი და ყველასგან მიტოვებული; მაშინ გაახსენდა, რომ მამა ჰყავს.
განა ჩვენ იმ ახალგაზრდას არ ვგავართ? განა ჩვენ ასევე არ ვიქცევით? განა ჩვენ ღმერთს მუდმივად არ ვეუბნებით: მომე, მომე! მე შენგან ვითხოვ… და მაშინ ღმერთი გვპასუხობს: მე შენ მოგეცი, მე შენ მოგეცი ჩემი სიცოცხლის და ჯვარცმის, ჯოჯოხეთში ჩასვლის ფასად… ჩვენ ვეუბნებით: კეთილი! მაშ ახლა მე ყველაფრის აღება შემიძლია… ჩვენ ასე თავხედურად არ ვლაპარაკობთ, არა! მაგრამ ჩვენ ასე თავხედურად ვცხოვრობთ, ჩვენ ასე თავხედურად ვფიქრობთ. ჩვენ მოთაფლული სიტყვებით იგივე მწარე ტყუილს ვლაპარაკობთ.
უძღებმა შვილმა მოინანია და დაბრუნდა მამასთან. მან იცოდა, რომ არ იყო ღირსი, კვლავ შვილის სახელი ეტარებინა – იქნებ მამამ ის მიწის მუშად, მონად აიყვანოს… როცა ვინანიებთ, ჩვენ ასე არ მივდივართ; ჩვენ მივდივართ დარწმუნებულნი, რომ გვაპატიებენ, რომ ჩვენ ისევ შვილები ვართ, რომ ჩვენ მხოლოდ სინანული უნდა გამოვთქვათ და ღმერთი გვაპატიებს… სიცრუეა! ტყუილუბრალოდ პატიებას ვერავინ მიიღებს; ღმერთი გვაპატიებს – დიახ, მაგრამ რა ხეირია, თუ ჩვენი ცხოვრება ამით არანაირად არ შეიცვალა? გახსოვთ, რა უთხრა წმინდა სერაფიმე საროველმა ერთ-ერთ თავის მოწაფეს: “თუ შენ ილოცებ, ღმერთი გაპატიებს; მაგრამ გახსოვდეს, რის ფასად მოიპოვა მან უფლება, გაპატიოს! ყოველთვის, როცა შენ სცოდავ და პატიებას ითხოვ, ეს მისი ახალი ჯვარცმაა შენთვის, მხოლოდ შენთვის…
…ქრისტეს ირგვლივ შემოკრებილ მოწაფეებს – რა ესმით მათ?
კიდევ ერთხელ წაიკითხეთ საიდუმლო სერობის აღწერა და თქვენ დაინახავთ, რომ ისინი გაოცებულნი არიან, მათ თითქოს მუდმივად ავიწყდებათ, თუ რა ხდებოდა თავდაპირველად, – ყველაფერი ავიწყდებათ! ისიც ავიწყდებათ, რაც ქრისტემ მათ თავის მომავალ ბედზე უთხრა: მათ არაფერი ესმით…
მოწაფეები გარს ეხვევიან ქრისტეს თავისი გაოცებით, შეკითხვებით; ისინი გაუთავებლად კამათობენ, ვინ სად დაჯდეს. მათ ავიწყდებათ, რა უთხრა ქრისტემ იაკობს და იოანეს – მზად ხართ ჩემი სასმისი ბოლომდე შესვათ? მხოლოდ მაშინ იქნებით ჩემთან ერთად…მთელი ნაამბობი ასე ჟღერს, თითქოს მათ ქრისტეს ნათქვამი ასე აღიქვეს: “მე მოვკვდები, თქვენ კი იცოცხლებთ”. და საშინელებაა ამ ამბის კითხვა, ის მართლაც ისე ჟღერს, თითქოს ისინი ამბობენ: რას იზამ, რადგან ასეა – მოკვდი, ჩვენ კი ვიცოცხლებთ…
განა ქრისტეს, სახარების ჩვენეული აღქმისთვის ეს ასე უცხოა? განა ღმერთში, ეკლესიაში ჩვენც თავშესაფარს არ ვეძებთ?
შემდეგ – იუდა. იუდა სასიკვდილოდ იმეტებს და გასცემს ქრისტეს. როგორი შეძრწუნებით ვფიქრობთ იუდას ღალატზე. მაგრამ განა ჩვენ არასდროს ვღალატობთ ქრისტეს? მით უმეტეს, ქრისტეს შესახებ ჩვენ ვიცით ის, რაც იუდამ არ იცოდა!
უფრო მოგვიანებით – პეტრე: მან ქრისტე სამჯერ უარყო; ის, რომელმაც საიდუმლო სერობაზე თქვა, რომ ქრისტეს მაშინაც კი არ უარყოფს, მასთან ერთად სიკვდილზე წასვლაც რომ მოუხდეს, – სამჯერ უარყო.
ჩვენ კი? ხშირად გვყოფნის გამბედაობა იმ ადამიანების წინაშე, რომლებიც
დასცინიან სახარებას, ქრისტეს, ღმერთს, ეკლესიას, სიმართლეს, – ხშირად ხდება, რომ ვდგებით და მათ ხმამაღლა ვეუბნებით: თუ თქვენ მისი ჯვარზე გაკვრა გსურთ – მეც მასთან ერთად გამაკარით! თუ თქვენ მისი უარყოფა გსურთ, გინდათ დასცინოთ, სახეში ურტყათ – მეც დამარტყით! მე მისი მოწაფე ვარ! მე მას არ ვუღალატებ!
ადვილი სათქმელია, რომ პეტრემ საშინელი ცოდვა ჩაიდინა, ჩვენ – უფრო დიდი. მოწმობა ღმერთის შესახებ ჩვენი ცხოვრებით უნდა მოგვქონდეს, ჩვენი ცხოვრების ნათებით. რამდენჯერაც უარს ვამბობთ სახარების მიხედვით ცხოვრებაზე, იმდენჯერ – ხილულად, უხილავად – უარვყოფთ ქრისტეს… იუდაც ცოცხლობს ჩვენში და პეტრეც… და კიდევ:
გახსოვთ გეთსამანიის ბაღი: ქრისტე სიკვდილისთვის ემზადებოდა, მან თან წაიყვანა თავისი ყველაზე ახლობელი სამი მოწაფე, რომ ისინი, უბრალოდ, იქ ყოფილიყვნენ, არ დაეტოვებინათ მარტო – მომავალი და გაუსაძლისი, მაგრამ ნებით მიღებული სიკვდილის წინაშე. მათ დაიძინეს. სახარება სევდიანი სიტყვებით გვამცნობს: ჰპოვა ისინი მძინარენი.
სამჯერ მივიდა მათთან ქრისტე – და მათ ეძინათ. არა იმიტომ, რომ გვიანი იყო, არამედ, ალბათ, იმიტომ, რომ სული დაიღალა იმ საშინელების მოლოდინში, რაც მოდიოდა… რამდენჯერ გვძინებია სულიერი ძილით, მიუხედავად იმისა, რომ მეგობარს, ნაცნობს, ადამიანთა ჯგუფს უჭირდა? რამდენჯერ წავსულვართ დასაძინებლად ან გასართობად? როგორ ვეხმაურებით ქრისტეს ვნებებს, ქრისტეს ჯვარცმას?
ჩვენს ნაცნობ, ახლობელ ადამიანს, ჩვენს გადასარჩენად თავისი ნებით სიკვდილის გზა რომ აერჩია, ჩვენს გამო დაეხვრიტათ, ჩამოეხრჩოთ ან ჯვარზეგაეკრათ – როგორი დამოკიდებულება გვექნებოდა მისდამი? განა არ ვიფიქრებდით, რომ ისე უნდა ვიცხოვროთ, რომ ჩვენი ცხოვრებით გავამართლოთ მისი სიკვდილი? ვართ კი ასეთი მადლიერების და ვალდებულების გრძნობით განმსჭვალული ქრისტეს მიმართ?” – ანტონ სუროჟელი.
ქრისტიანობა, ქრისტეს მთელი ცხოვრება ურთიერთის სიყვარულს, შენდობას და გატანას გვასწავლის, გვასწავლის, როგორ ამოვუდგეთ მხარში გაჭირვებულ, დაუძლურებულ მოყვასს. არამარტო მოყვასს, უცნობსაც კი, მაგრამ ამ შემთხვევაში მოყვასისადმი მიდგომა განვიხილოთ. გულზე ხელი დავიდოთ და ვთქვათ, რომელ ჩვენგანს არ ეხება ქვემოთ მოყვანილი ციტატა?
“… ჩვენ არ ვუყურებთ დანახვის სურვილით, ჩვენ არ ვუსმენთ გაგების სურვილით. თქვენ, ალბათ, შეგიმჩნევიათ: ასე ხდება, როცა დაღლილი ხართ და სხვის ცხოვრებაში ჩარევის სურვილი არ გაქვთ. ვიღაცას ხვდებით და ეკითხებით: “როგორ ხარ?” და ის ჩამქრალი ხმით, უსიცოცხლო გამოხედვით გპასუხობთ: “კარგად”.
და თქვენ არ ეხმაურებით; მისი სიტყვები საკმარისია, სწორედ მათ ელოდით, მან თქვენ გაგათავისუფლათ ამ სიმძიმისგან, თქვენ თავისუფალი ხართ… ჩვენ რომ პატიოსნები ვიყოთ, ვეტყოდით: “ტყუილია! შენ მზერა ჩამქრალი გაქვს, ხმა-უსიცოცხლო, ვხედავ, რომ რაღაც გიჭირს. შენს თვალებში შიშს, თუ რაღაც სხვას ვხედავ.ნუ თვალთმაქცობ, ნუ ტყუი, ნუ მეუბნები, რომ კარგად ხარ – ეს სიცრუეა; შენ სული გტკივა, შენ გეშინია, შენ მარტოობას განიცდი და შენ აღარ გჯერა, რომ შენი მეგობარი, უახლოესიც კი, გამოგეხმაურება; შენ მე არ მენდობი, იმიტომ, რომ ადამიანური თანაგრძნობის რწმენა დაკარგე…”
– ვაჟკაცობა იქნება, ეს ვუთხრათ, გადავაშლევინოთ გული, მაგრამ ამას ხშირად არ ვაკეთებთ, რადგან, რომ დაინახო – ნიშნავს შენს თავზე სოლიდარობა, პასუხისმგებლობა აიღო; ისე შეხვიდე სხვა ადამიანის ცხოვრებაში, როგორც პავლე მოციქული მცნებად გვიტოვებს: “შეეშველეთ ერთმანეთს ტვირთის ზიდვაში.”
ნაცნობთან შეხვედრისას, თუ ავადმყოფის მონახულებისას ეკითხებით: “როგორ ხარ?”.. და ჩვენი ნაცნობი ან ავადმყოფი იმედით და შიშით შემოგვყურებს: ნუთუ ამ ადამიანმა დამისვა კითხვა,რომელზეც პასუხს ელოდება? ნუთუ ამ ადამიანს სურს, გაიგოს და, მაშასადამე, თავისი ბედი ჩემსას დაუკავშიროს?თვალებში, ხმაში, იმედიც არის და შიშიც. და ადამიანი ხშირად პასუხობს: არა მიშავს, გმადლობთ… და ხშირად ჩვენ ვჯერდებით ამ პასუხს;
ამ სიტყვებმა ჩვენ გაგვათავისუფლეს, მათ არ ჩაგვითრიეს თავის ბედში, მათ არ მოითხოვეს ჩვენი თანაგრძნობა, მან არ თქვა ის სიტყვები, რომლის შემდეგაც გულგრილად ვეღარ ვაქცევ ზურგს; მე ვუყურებდი და მის თვალებში ვედრებას, იმედს, შიშს ვხედავდი – მაგრამ თვალები დავხუჭე… მან თქვა “არა მიშავს”, ანუ, არც ისე ცუდად არის, ეს ნიშნავს რომ შეიძლება ცოტათი კარგადაც არის…
მაგრამ კარგად რომ მოგესმინა, თვალებში რომ ჩაგეხედა და მისი გამომეტყველება დაგენახა – ასე ვეღარ წახვიდოსი… მაგრამ თუ მას დაუშვებ, უნდა გამოეხმაურო, არა მარტო სიტყვით, საქციელითაც: გაამხნევო, გვერდით დაუდგე, მოვლენებში ჩაერთო, რაც შეიძლება დაუსრულებელი აღმოჩნდეს, ამიტომ ყველა ფიქრობს:
ნუთუ საკუთარი დარდი არ მყოფნის? საკუთარი საზრუნავი? ან, უბრალოდ: ნუთუ ამ დღეს, ასეთ მშვიდსა და წყნარს, სიხარულით სავსეს, ამ ერთი კაცის სიტყვის გამო ჩავიშხამებ? დიახ, მე ის მიყვარს, მაგრამ მას შეუძლია ერთი სიტყვით ყველაფერი გააფუჭოს; ნათელი გაზაფხულის დღე ზამთრის მოღრუბლულ დღეს დაემსგავსება… მას არა უშავს, მე კი უამრავი სხვა საქმე და საზრუნავი მაქვს… და გავცილდებით, “ჩვენს გზაზე” მივდივართ…”
ბოლოს: სამი კითხვა, რომელიც, თურმე, სამოთხეში აწვალებთ
ეკლესიის მამები განმარტავენ, რომ სამოთხეში მოხვედრის შემდეგ ადამიანს, ძირითადად, სამი კითხვა აწუხებს. ეს კითხვები მარტივია და მარტივადვე გასაშიფრი. სანამ კითხვებზე გადავალ, იმასაც გავიხსენებ, რომ ეკლესიის მამები ამ კითხვების მითითებით კიდევ ერთხელ უსვამენ ხაზს, რომ მხოლოდ ღმერთზეა დამოკიდებული, ვინ ცხონდება და ვინ არა, ანუ, ვინ რა ნიშნის მიხედვით მოხვდება სამოთხეში; მიანიშნებენ, რომ მიუწვდომელია უფლის განგებულება. ამისთვის შორს წასვლა არ არის საჭირო, ახალ აღთქმაშიც ბლომად მოიძებნება დამადასტურებელი ეპიზოდები, მაგრამ კითხვებს დავუბრუნდეთ.
პირველი კითხვა: მე აქ რატომ ვარ? – ეს კითხვა, ალბათ, თავმდაბლობის ელემენტებსაც შეიცავს: სამოთხეში მოხვედრილი ადამიანი ფიქრობს, რომ მისი ადგილი აქ არ არის, რომ მიწიერი ცხოვრების დროს არაფერი გაუკეთებია ისეთი და იმდენი, რომ აქ ყოფნა დაემსახურებინა. ამ კითხვის გაჩენაში, ლომის წვლილი იმ სასულიერო პირებსაც მიუძღვით, ვინც სამოთხეში მოხვედრას იმდენად რთულ, თითქმის შეუძლებელ, ვერმისაღწევ მდგომარეობად მიიჩნევენ, რომ საბოლოოდ, ადამიანი(რომელიც, ბუნებრივია, ცოდვილია და სხვანაირი ვერც იქნება) სამოთხეში მოხვედრის ყველანაირ იმედს კარგავს.
დავკვირვებივარ, რომ მოძღვრები, საერთოდ – სასულიერო პირები, ძალიან იშვიათად ან თითქმის არ საუბრობენ ისეთ სიტუაციებზე, როცა ღმერთი არგაგონილ, დაუჯერებელ გულმოწყალებას იჩენს და სამოთხეში ხვდებიან ისეთები, რომლებიც, ერთი შეხედვით, ამას არაფრით იმსახურებენ. წამიკითხავს, როგორ ცხონდა ქარავნის პატრონი, მდიდარი ვაჭარი, რომლის დაფარული გული მხოლოდ ღმერთმა უწყოდა.
ეს ვაჭარი გარეგნულად ერთი უჟმური, ძუნწი ვინმე ყოფილა, უპოვართა მოძულე, მაგრამ სულის სიღრმეში კეთილი იყო და ეს სხვადასხვა სიტუაციაში ვლინდებოდა. ერთხელ, როცა ქარავნით უდაბნოს კვეთდა, ერთი უპოვარი, მშიერი მოგზაური აედევნა. გლახაკი, ეტყობა, მიხვდა, ვინ იყო ქარავნის პატრონი და რამდენიმე კილომეტრის მანძილზე ხან სირბილით, ხან ფორთხვით მისდევდა მის აქლემს და დაჟინებით ითხოვდა პურს. ვაჭარი ჯერ საერთოდ არ აქცევდა ყურადღებას, მერე რამდენჯერმე წიხლიც უთავაზა,- როცა გლახაკი ფეხზე კოცნას უპირებდა. ბოლოს კი, გაბეზრებულმა, აბგიდან ძველი, გამხმარი პური ამოიღო და მთელი ძალით ესროლა მათხოვარს.
მათხოვარმა პური დაიჭირა და ქარავანს გაეცალა. აი ეს ბრაზის გამოვლინება და პურის, როგორც იარაღის გამოყენება(აბა, ქვას სად იპოვიდა იმ უდაბნოში) – ცოდვა-მადლის გაზომვის დროს ვაჭარს მოწყალების გაღებად ჩაეთვალა. ეკლესიის მამები არაფერს ამბობენ, რა კითხვა გაუჩნდა ვაჭარს სამოთხეში მოხვედრის დროს და საერთოდ, მოხვდა თუ არა იმ ნანინანატრ სამოთხეში, მაგრამ გარკვევით ეწერა, რომ პურის სროლა მათხოვრისთვის მას მოწყალებად ჩაეთვალა.
მეორე კითხვა ასეა ფორმირებული: – ის აქ რატომ არ არის? – და უფრო მკაცრ კრიტერიუმებზეა დაფუძნებული, ვიდრე პირველი. ჩემი გაგებით, აქ ის იგულისხმება, რომ მას, ვინც გულსგარეთ, სულმოუთქმელად კითხულობს დილა-საღამოს ლოცვებს, ვინც წირვას არ აცდენს(და თუ გააცდენს, გაცდენას განიცდის, როგორც ფაქტს და არა იმას, რომ იმ კვირას ღმერთი მოისაკლისა), თუნდაც მას, ვინც სხვებს მოძღვრავს და სხვების დასანახად მუხლისთავების გადაყვლეფამდე მლოცველია, სულაც არა აქვს დაბევებული ადგილი სამოთხეში.
ეკლესიის მამებთან ერთ ასეთ ეპიზოდსაც შევხვდი: სადღაც, შუასაუკუნეების ევროპაში ერთ-ერთი მონასტრის წინამძღვარმა გადაწყვიტა, მონასტრის გარშემო დასახლებული ქრისტიანები კიდევ უფრო მეტად გაენათლებინა.
რადგან მონასტერი კუნძულებით იყო გარშემორტყმული, მან ბერებთან ერთად ნავში ჩააწყო შესაბამისი ლიტერატურა და კუნძულებზე ვიზიტი დაიწყო: ხვდებოდა მოსახლეობას, ურიგებდა ლიტერატურას, ქადაგებდა და ასწავლიდა მათ, დილით, შუადღეს და საღამოს რომელი ლოცვები უნდა წაეკითხათ. მოსახლეობა მადლიერი ღიმილით იღებდა რჩევებს. ბოლოს წინამძღვარი ერთ კუნძულს მიადგა.
მან უკვე იცოდა, რომ ამ კუნძულზე მხოლოდ ერთადერთი ადამიანი ცხოვრობდა და უკვე ოცი წელი იყო გასული, რაც ის განდეგილი გახლდათ.
წინამძღვარი ბერებთან ერთად ნაპირზე გადავიდა და განდეგილის სამყოფელს მიადგა. განდეგილი გაახარა მათმა სტუმრობამ: მოუსმინა, ლიტერატურაც ჩამოართვა, შეძლებისდაგვარად გაუმასპინძლდა და გაისტუმრა კიდეც.
ვალმოხდილი წინამძღვარი და ბერები ნაპირიდან კარგა მოშორებით მიცურავდნენ, როცა ძახილი შემოესმათ. მოიხედეს და დაინახეს, რომ კუნძულის ბინადარი განდეგილი წყლის ზედაპირზე გამორბოდა, თან ფურცლებს მოაფრიალებდა. გაოცებულმა ბერებმა ნიჩბების მოსმა შეწყვიტეს და განდეგილს მიაჩერდნენ, რომელიც ნავამდე დარჩენილი მანძილის გარბენის შემდეგ წყლის ზედაპირზევე ჩაუძირავად შეჩერდა, ნავზე გადაუსვლელად გაუწოდა წინამძღვარს ფურცლები და ჰკითხა: “მამაო, ამის შემდეგ ეს ლოცვა უნდა წავიკითხო? მგონი, ამერია…”
“ამდენ ხანს როგორ ლოცულობდი, შვილო ჩემო?” – ჰკითხა გაოგნებულმა წინამძღვარმა.
“აქამდე დილა-საღამოს მხოლოდ ასე ვამბობდი:”უფალო, შემიწყალე!” და პირჯვარს ვიწერდი”, – დარცხვენით უთხრა განდეგილმა. ყველაფერს მიმხვდარმა წინამძღვარმა კი ფურცლები გამოართვა, ნავში ჩადო, განდეგილს პირჯვარი გადასახა და უთხრა: “წადი, შვილო ჩემო, წადი, და ასევე გააგრძელე…”
სამოთხეში მოხვედრილი კაცის მესამე კითხვა – ამას აქ რა უნდა? – წინა ორი კითხვის ლოგიკური გაგრძელებაა. ჩვენ ხომ ჩვენი კრიტერიუმებით ვსაზღვრავთ, ვინ არის მორწმუნე, ღვთისმოშიში და, შესაბამისად, ღვთის რჩეული, მაგრამ ღმერთს სხვა კრიტერიუმი აქვს: პირველ რიგში, დაფარული გული, რომელიც მხოლოდ ღმერთისთვისაა ცნობილი და ნაწილობრივ იმისთვისაც, ვის მკერდშიც ეს გული ძგერს.
აბა ჩვენ რა ვიცით იმისა, ვინ რატომ ესროლა პური მათხოვარს და რატომ ჩაეთვალა ეს მოწყალებად? ამეებისა მხოლოდ არსთაგამრიგემ უწყის.
ისე, მე თუ მკითხავთ, სწორედ ღმერთს აქვს შერჩევითი მართლმსაჯულება, ოღონდ, ყოვლისმომცველ სამართლიანობაზე დამყარებული: მოკვდავებმა არ ვიცით, ვინ ცხონდება და რისთვის…
ბლოგი-კაატინგა 